Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, gerçekleştirdiği Ar-Ge çalışmaları kapsamında patateste DNA düzeyinde verim ve kalite çalışmalarını aralıksız sürdürüyor.
Enstitüde, yerli ve milli patates çeşit ıslahı çalışmaları kapsamında yüksek verimli, sanayilik, yemeklik ve hastalıklara dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesinde klasik ıslah yöntemlerinin yanı sıra moleküler düzeyde ıslah çalışmaları gerçekleştirilmekte.
ISLAH ÇALIŞMALARINDA AVRUPA’DA UYGULANAN METOT VE YÖNTEMLER KULLANILIYOR
Türkiye'de patatesle ilgili ilk ve tek araştırma enstitüsü olan Niğde Patates Araştırma Enstitüsü Müdürü Uğur Pırlak çalışmalarla ilgili açıklamasında “Bilindiği üzere ıslah çalışmalarının amacı kaliteyi, verimi, adaptasyon kabiliyetini ve bazı hastalık ve zararlılara karşı direnci artırmaktır. Islah çalışmaları sonrasında yapılacak seleksiyon ile yeni patates çeşitlerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir. Enstitümüz bu kapsamda ıslah süresini kısaltılması, patates hastalıklarına dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesi ve patatesin parmak izi çıkartılarak genetik tabanın oluşturulması amacıyla DNA düzeyinde Ar-Ge faaliyetleri yürütmektedir. Enstitümüz, ıslah çalışmalarında Avrupa ülkelerinde olduğu gibi Türkiye'de de aynı metot ve yöntemleri uygulamaktadır. Klasik ıslah yöntemleri kullanarak patates çeşit geliştirilmesi zahmetli ve zaman alıcı bir yöntemdir. Ayrıca ıslahta kullanılacak çeşitlerin sadece genel özelliklerine bakmak yeterli olmamaktadır. Klasik ıslah çalışmalarına ek olarak moleküler markörlerin kullanılması ıslahta hem başarıyı arttıran hem de ıslahta süreyi kısaltan en önemli faktörlerden biridir. Son yıllarda enstitümüz yürütmüş olduğu Ar-Ge projeleri kapsamında klasik ıslah metotlarına ek olarak ıslah süresini kısaltmak amacıyla DNA düzeyinde moleküler markör yardımlı seleksiyon çalışmaları yapmaktadır. Enstitümüz, patatesin DNA'sını inceleyerek yaptığı çalışmalarla birlikte birçok hastalığa dayanıklı yerli ve milli patates çeşitlerini ülke tarımına kazandırmayı hedeflemiştir. Enstitümüzde patates Y virüsüne dayanıklı çeşitlerin geliştirilmesiyle ilgili çalışmalar halihazırda yürütülmektedir. Bunun dışında patates mildiyösü, patates X virüsü ve patates yaprak kıvırcıklığı virüslerine karşı da DNA düzeyinde çalışmaların yapılması planlamaktadır. Üreticilerimizin bu hastalıklara dayanıklı çeşitlerle buluşmasını sağlamak için elimizden geleni yapıyoruz.” Dedi.
“ÜLKEMİZ EKONOMİSİNE BÜYÜK KATKI SAĞLAYACAK AR-GE PROJELERİ DEVAM EDECEKTİR”
Müdür Pırlak açıklamasının devamında Ar-Ge, Yerli ve Milli patates çeşitlerinden söz ederek, “Enstitümüzde, karantina kapsamında yer alan, kimyasal mücadelesi olmayan, bulaştığı topraktan uzun yıllar izole edilemeyen, patates veriminin ciddi oranda azalmasına sebep olan Patates Kist Nematodları ile ilgili de Ar-Ge faaliyetleri yürütülmektedir. Enstitümüzün geliştirmiş olduğu yerli ve milli çeşitler ile piyasada patates üreticilerimizin tercih ettiği çeşitler üzerinde dayanıklılık ve tolerantlık çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Bu çalışmalarda çeşitlerin dayanıklılığı ve tolerantlılığı moleküler düzeyde DNA markörleri kullanılarak laboratuvar ve arazi şartlarında yapılmaktadır. Son olarak ıslah çalışmalarında patates çeşitlerini tanımlamak için morfolojik, fizyolojik ve agronomik özellikler kullanılmaktadır. Ancak ıslah programlarında kullanılan ebeveynlerin genotipik özelliklerine ilişkin Türkiye’de yeterli bilgi ve veri tabanı bulunmamaktadır. Dolayısıyla enstitümüz bu eksikliği gidermek amacıyla ıslah programlarında kullanılacak çeşitlerin genotipik özelliklerin bilinmesi ve bu çeşitlerin genetik çeşitliliğin belirlenmesi için patatesin parmak izi çalışmalarına başlamıştır. Bu kapsamda Türkiye’de daha önce hiç ulaşılmamış sayıda yaklaşık 200 patates çeşidinin parmak izini moleküler markörler yardımıyla çıkartarak genetik kimliklerini belirlemiştir. Yapılan genetik çalışmalar sayesinde hem ıslahçı haklarının korunmasına yardımcı olunacak hem de çeşitler arasındaki farklılıklar moleküler düzeyde belirlenerek ıslah çalışmalarındaki başarı arttırılacaktır. Önümüzdeki yıllarda yapmış olduğumuz çalışmalar hız kazanarak farklı alanlarda da ülkemiz patates tarımının geleceği ve sürdürülebilirliğine ve dolayısıyla ülkemiz ekonomisine büyük katkı sağlayacak Ar-Ge projeleri devam edecektir. Tüm patates üreticilerimize sertifikalı, iyi kalitede ve yüksek verimli tohumluklar için var gücümüzle çalışıyoruz.” İfadelerine yer verdi.
(Dahi GEDİK)