1923-1924 yıllarında Lozan Mübadelesi ile Sulucaova Köyünden Yunanistan Larissa’ya göç edenlerin çocukları ve torunları atalarının bir dönem yaşadıkları toprakları ziyaret etmek için Niğde’ye geldiler.
Mübadele sonrası ata topraklarını ziyarete gelen Rum kökenli mübadillerin kimisi içinde bir hüzün, kimisi sevinç barındırdığı ise gözlerinden okunuyordu. Mübadele turizmi için her yıl buna benzer ziyaretler yapan guruplar, Niğde’nin mübadil köyleri, kasabaları ve ilçelerinde eve hatta Niğde şehir merkezinde, kiminin çocukluğunun kiminin ise hiç görmediği, sadece atalarının anlattığı anılarının olduğu ayakta kalan evlerini ve yahut hatıratlarını görmeye geliyorlar.
Geçtiğimiz günlerde Niğde’nin Sulucaova Köyünden Yunanistan Larissa’ya göç edenlerin çocukları ve torunları da bunu yaşatmak ve bu duyguyu yerinde yaşamak için bir ziyaret daha gerçekleştirdiler.
Bu ziyarete yakın zamanda kurulan ve faaliyete başlayan Balkan Göçmenleri Derneğinin Kurucu Başkanı Sedat Çağlar ve bazı dernek üyeleri eşlik etti.
O tarihlerde Yunanistan’a gidenlerin torunları ile gelenler, mübadelede yaşanan olayları ve duyguyu paylaştılar. Birçok hikâyenin anlatıldığı ve bazı ziyaretlerin de gerçekleştirildiği etkinlikte geçmişte bugün bile bazı yerlerde devam eden gelenekler yaşatıldı. Geçmişini yad eden misafirler Niğde’deki ev sahiplerinin sıcak kanlılığından duydukları memnuniyeti ise sürekli olarak dile getirdiler.
LOZAN MÜBADELE TURİZMİ ÖNEMLİ
İlimizde Lozan Mübadilleri olarak da bilinen ve 1923 yılından 1929 yılına kadar devam eden, Balkan Türkleri ile Anadolu’da ki Rum kökenli vatandaşların yerlerinin değiştirildiği bir süreç yaşandı.
Çünkü ilgili dönemde bu topraklardaki Rumlar gitmiş ve yerlerine Balkan Türkleri geldi. Niğde’den göç eden Rumların torunlarının bu yerleşim yerlerine davet edilmesi, başlı başına bir turizm organizasyonu olabilecek potansiyelde, aynısı Türkiye’den de Yunanistan’a gerçekleştirilebilir.
Bu ise Niğde’de tarihsel doku, bina ve kültürün korunması ile sağlanabilir. İlimizde bulunan binaların korunması ve restore edilmesi kilise gibi ibadet yerlerinin yine korunması ve restore edilmesi Niğde’yi cazibe merkezi haline getirmesi mümkün. Şöyle ki; Yeşilburç köyünün turizm köyü yapılma planı da bunun başlangıcı olabilir. Bu adım geleneksel hale getirilebilir şekilde büyük uluslararası festivaller ile süslenebilir.
MÜBADELE NEDİR’?
Mübadele, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk döneminde gerçekleştirilen bir olaydır. Bu dönemde Türkiye sınırları içerisinde yaşayan Türkler ile Yunanistan sınırları içerisinde yaşayan Rumlar arasındaki nüfus değişimi anlamına gelmektedir. Mübadele ile birlikte Türkiye'de yaşayan Rumlar Yunanistan'a, Yunanistan'da yaşayan Türkler ise Türkiye'ye yerleştirilmiştir. Bu nüfus değişimi, 1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması ile resmileşmiştir.
Mübadele süreci, Türkiye Cumhuriyeti'nin sınırları içerisinde yaşayan farklı etnik kökenlere sahip insanlar arasında yaşanan gerilimlerin sonucunda ortaya çıkmıştır. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte ulus-devlet anlayışı benimsenmiş ve Türk kültürü, dil ve kimliği vurgulanmıştır. Bu durum, diğer etnik grupların yerine ve varlığına olan güvensizliği artırmış ve gerilimlere neden olmuştur.
Lozan Antlaşması ile mübadele sürecinin planlamaları yapılmış ve uygulamaya konulmuştur. 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde yaşayan Rumlar Yunanistan'a gönderilmiş; Yunanistan'da yaşayan Türkler ise Türkiye'ye gelerek yerleştirilmiştir. Bu süreç, iki ülke arasında yapılan anlaşmalara dayanarak gerçekleştirilmiştir. Mübadelenin en önemli sonuçlarından biri, Türkiye ve Yunanistan arasındaki etnik çatışmaları sona erdirmesi olmuştur. Her iki ülke de ulusal kimliklerini güçlendirmek için mübadeleyi bir fırsat olarak görmüş ve etnik homojen bir yapı oluşturma amacı gütmüştür.
Mübadele, Türkiye ve Yunanistan arasındaki tarihi bir olaydır. Mübadele ile birlikte Türkiye'de yaşayan Rumlar Yunanistan'a, Yunanistan'da yaşayan Türkler ise Türkiye'ye göç etmiştir. Bu süreç, ulusal kimliklerin güçlenmesine ve etnik çatışmaların sona ermesine katkıda bulunmuştur.
(Murat ÜMRANLİOĞLU)
