Tarihsel ve kültürel dokusu ile binlerce yıl öncesinin muhteşem izlerine ev sahipliği yapan Niğde her gün yeni bir tarihi keşfi ile toprağın altında barındırdığı yeni keşiflerin merkezi olmaya devam ediyor.
Birçok araştırmacının çalışmak ve kazı yapmak istediği Niğde’de bu kez, Kapadokya’nın güneyinde bulunan Ulukışla’da yer alan ve yerel adı ile Zeyve Höyük olarak bilinen Porsuk Höyük kazısı, Hitit Üniversitesi başkanlığında yürütülecek.
KAZI BAŞKANI FRANSIZ ASILLI BİR TÜRK VATANDAŞI
Niğde’de yer alan kazının başkanlığını ise Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Fransız Anadolu Araştırmaları Enstitüsü adına Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Doktor Öğretim Üyesi Eric Jean yürütecek.
Nantes Üniversitesi’nde Tarih okuduktan sonra Paris 1-Panthéon-Sorbonne Üniversitesi’nde Arkeoloji eğitimi alan Eric Jean, Eski Yakın Doğu Arkeolojisi, özellikle de Hititler üzerine uzmanlaşmış, 1996’dan beri Türkiye’de yaşayana daha sonra ise 2012 yılında Türk vatandaşlığına geçen önemli bir isim.
İLK KAZI ÇALIŞMALARI 1969’DA BAŞLADI
İlk kazı çalışmalarına Fransız Arkeoloji Enstitüsü tarafından 1969 yılında başlanılan Porsuk Höyük’teki arkeolojik araştırmalara 2024 yılından itibaren Hitit Üniversitesi başkanlığında devam edilecek.
Kazı alanında yürütülecek çalışmalara ilişkin değerlendirmede bulunan Dr. Öğr. Üyesi Eric Jean, Porsuk Höyük’ün Anadolu platosundan Kilikia kapılarına (Gülek Boğazı) ulaşımı sağlayan Seyhan’ın bir kolu olan Çakıt Çayı vadisinde yer aldığını söyledi.
TARİHİNDE BİR ÇOK ÇAĞ VE MEDENİYET GİZLİ
Bölgede 55 yıldır arkeolojik çalışmaların yürütüldüğünü kaydeden Jean, bu süre içinde 6 arkeolojik tabakanın tespit edildiğini belirterek bunların Geç Tunç Çağı, Hitit Dönemi, Demir Çağı, Geç Hitit Dönemi ile Helenistik ve Roma Dönemleri olduğunu söyledi.
Porsuk Höyük’ün diğer özelliğinin de önce Hitit döneminde, ardından Geç Hitit döneminde surlarla güçlendirilmiş olduğunu söyleyen Jean, “Bu nedenle Porsuk’ta yürütülecek ve üç ana konu etrafında toplanan çalışmanın hedefleri arasında iki tanesi surlarla ilgilidir. Çalışmalarda ilk olarak Hitit ve Geç Hitit dönemlerindeki surlar, ikincisi ise sürdürülebilir mimari miras üzerinde. Bölgedeki üçüncü çalışma konusu ise uzun vadede Porsuk’ta yerleşim modelleri ve bunların çevreyle olan ilişkilerini anlamayı amaçlamaktadır” diye konuştu.
ZEYVE (PORSUK) HÖYÜK
Niğde ili, Ulukışla ilçesi konumunda bulunan kazı alanı Hitit dönemi Yakın Tunç Çağı, Demir Çağı, Helenistik, Roma dönemi gibi oldukça önemli bir gizeme sahip değerli bir bölge.
Güney Kapadokya bölgesi sınırları içinde yer alan Porsuk Höyük (yerel adıyla Zeyve Höyük) başkent Ankara’yı Adana ve Hatay illerine ve daha sonra Kuzey Suriye’ye bağlayan karayolu üzerinde ve karayolundan görülebilir bir noktada konumlanmış, 3 bin 500 metre yüksekliğine sahip Toros Dağları’nın kuzey yamaçlarının eteklerinde konumlanan Porsuk Höyük, ayrıcalıklı ve son derece stratejik bir konuma sahip.
ÖNEMLİ GEÇİTLERİN BAŞINDA
Yerleşme antik çağlardan beri, Anadolu Platosu’ndan Toros Dağları üzerindeki dar bir dağ geçidi olan Kilikia Kapıları aracılığıyla bahsi geçen bölgelere açılan yolların büyük bir kısmını idare ediyordu. Bu geçidin antik çağ boyunca çok sayıda seyyah ve fatih tarafından çift yönlü olarak kullanıldığı biliniyor.
HASANDAĞI VE OBDİSYEN ETKİSİ
Bölge, Neolitik Dönemden itibaren zengin kaynakları dolayısı ile, özellikle de Porsuk köyünün 60 km kuzeyinde bulunan Hasan Dağ (Melendiz Dağı) volkanik dağ kitlesinden elde edilen değerli obsidyen kaynakları nedeniyle insanları çekmiş.
Arkeolojik kazı ve araştırmalar sonucunda anlaşıldığı üzere Porsuk’un MÖ 1600 civarındaki kuruluşu, Eski Hitit Krallığı’nın kurucusu Hattusili I ve oğullarının güneydeki bölgeler ile Akdeniz kıyılarına açılan geçidin kontrolünü ele geçirmek ve maden yataklarının kontrolün gibi endişelerini gidermiş olabileceği düşünülüyor.
İLK BULGULAR 1961’DE YOL ÇALIŞMASINDA ORTAYA ÇIKTI
1961 yılında, modern Porsuk köyünü anayola bağlayacak bir yol açma çalışmaları sırasında buldozer ile Zeyve Höyük’ün bir kısmındaki toprak kaldırılmış, bunun sonucunda üzerinde Hitit hiyeroglifleri ile yazılmış bir yazıt bulunan ve Komutan Parahwaras ile Kral Masaurhisas isimlerini içeren bir taş blok ortaya çıktı. Bu keşif, uzun süredir birçok arkeolog tarafından tespit edilen höyüğe olan ilgiyi güçlendirdi.
15 KAZI GERÇEKLEŞMİŞ
Ünlü Hititolog ve dönemin İstanbul Fransız Arkeoloji Enstitüsü müdürü Emmanuel Laroche’a verilen kazı izni ile birlikte, Prof. Olivier Pelon (Lyon Üniversitesi) 1969 yılında kazı çalışmalarını başlatmış ve toplam 15 kazı sezonu yürütüldü.
FRANSIZ ARAŞTIRMACI GELENEĞİ DEVAM EDİYOR
Kazı çalışmaları 2003 yılında Prof. Dominique Beyer (Strasbourg Üniversitesi) tarafından devralındıktan sonra Porsuk-Zeyve Höyük kazıları günümüzde halen Fransız kazı ekibi tarafından yürütülürken, ekipte Türk araştırmacılar da yer alıyor. Son olarak ise Porsuk Höyük’teki arkeolojik araştırmalara 2024 yılından itibaren Hitit Üniversitesi başkanlığında devam edilmesi kararı verildi. SON DERECE İYİ KORUNMUŞ ÖNEMLİ YAPILAR ELDE EDİLDİ
Alandaki çalışmalarda çıkan en çarpıcı sonuçlar “Şantiye II” olarak belirtilen alanda bulunan Tunç Çağı’na ait son derece iyi korunmuş durumdaki Hitit sur duvarı yapı sistemi oldu.
MÖ YAKLAŞIK 2 BİN YIL ÖNCESİ…
Anadolu’da eşi bulunmayan bu yapı bütünü, ziyaretçileri özellikle etkilemektedir. Bunun öncelikli sebebi, MÖ yaklaşık 1600 civarında inşa edilen yapının sit alanının doğal yapısına uygun olarak inşa edilmiş olması ise en dikkat çekici hali oldu. Yapının bir diğer benzersiz özelliği çok iyi korunmuş durumda olmasıdır. Bu döneme ait duvarlardan bazılarının yüksekliği 6 metreyi bulmaktadır. Bu yapı sisteminin sonunu getiren yangın aynı zamanda kerpiç tuğlaların bir kısmının yanmasıyla üst yapı elemanlarının büyük bir kısmının korunmasına sebep oldu. Milattan Önce 2 bin yıl askeri mimarisi içinde önemli bir örnek teşkil etmekte olan yapı aynı zamanda etkileyici bir görünüme sahip.
(Dahi GEDİK)
