Niğde’nin halı ustalarından Orhan Türkeş, Türk el dokuma halılarının yalnızca estetik bir değer değil, aynı zamanda zengin bir kültürel miras taşıdığını vurguladı. Türkeş, bu sanatın derinliklerine inerek, halı motiflerinin Türk boylarının damgalarını ve tarihsel izlerini yansıttığını belirtti.
BİR ÖMÜR SÜREN SANAT: EL DOKUMA HALICILIĞI
1976 yılında ortaokulda seçmeli ders olarak aldığı “El Dokuma Halısı” eğitimiyle başlayan Türkeş, bu sanatın inceliklerini öğrenirken, halı motiflerinin sadece süsleme amacı taşımadığını fark etti. Usta, “Türk kültürünü okudukça, motiflerin ve işaretlerin içerdiği anlamları keşfettim. Bu halılarda halkın kültürünü, kelimeleri ve sembollerini görmek mümkün,” diyerek el dokuma halıların birer kültürel belge olduğunu ifade etti.
EL DOKUMA HALILAR NEDEN BU KADAR DEĞERLİ?
El dokuma halılar, yalnızca estetik güzellikleriyle değil, aynı zamanda tarihsel ve kültürel değerleriyle de öne çıkıyor. Her bir motif, Türk boylarının yaşam biçimini, inançlarını ve tarihsel izlerini yansıtıyor. Ayrıca, el dokuma halılar, tamamen doğal malzemelerle ve uzun bir emek süreciyle üretiliyor. Bu da onları hem dayanıklı hem de sağlıklı kılıyor. Türkeş, “İyi bir halı dokumak, ustasına ve kullanılan malzemelere bağlı olarak günler, hatta aylar sürebilir,” diyerek bu sanatın ne kadar özen ve sabır gerektirdiğini vurguladı.
KAYBOLAN BİR KÜLTÜR: HALI DOKUMA GELENEĞİ
Günümüzde Türkiye genelinde, özellikle Elazığ ve çevresinde halı dokuma geleneğinin giderek kaybolmaya başladığına dikkat çeken Türkeş, “Eskiden evlerimizde halı dokuyan insanlar vardı, ancak bugün bu kültürün yok olmaya başladığını görüyoruz. İnsanlarımız, kültürel değerlerini kaybetmeye başladı,” sözleriyle endişelerini dile getirdi.
NİĞDE’DE YAŞAYAN BİR GELENEK: OBRUK VE ULUAĞAÇ HALILARI
Öte yandan, Niğde halkının bu kadim sanata sahip çıkmaya devam ettiğini söyleyen Türkeş, Obruk ve Uluağaç gibi bölgelerde geleneksel halı dokuma işinin halen yaşatıldığını belirtti. Ustaların el emeğiyle ürettiği bu halılar, Türkiye’nin dört bir yanına ve hatta dünyaya gönderiliyor. Türkeş, bu halıların hem kültürel değer taşıdığını hem de ekonomik bir katkı sağladığını ifade etti.
EL DOKUMA HALILARIN SAĞLIĞA FAYDALARI
Türkeş, el dokuma halıların sadece kültürel değer taşımadığını, aynı zamanda sağlık açısından da faydalı olduğunu belirtti. “El dokuma halıların üzerinde yalınayak yürümek, insan vücudundaki enerjiyi dengeliyor ve rahatlatıcı etkiler sunuyor,” diyen Türkeş, bu deneyimin sanatı daha iyi anlamaya katkı sağladığını söyledi.
“BU KÜLTÜRÜ YAŞATMAK BİZİM ELİMİZDE”
Son olarak, Türkeş, “Halılarımızın değerini daha çok insanın bilmesi gerekiyor. Bu kültürü yaşatmak ve geleceğe taşımak bizim elimizde,” diyerek el dokuma halıların korunması ve gelecek nesillere aktarılmasının önemine işaret etti. Usta, bu sanatın yaşatılması için hem devlet hem de vatandaşlar tarafından daha fazla desteklenmesi gerektiğini vurguladı.
(Abdullah BAYAR)
