Gerek son yıllarda ismini sıkça duymaktan, gerekse danışanlarımda gözlemlerimle “maskeli depresyonu” bugün kaleme almak istedim. Günümüzde pek çok insanın karşılaştığı ruh sağlığı sorunları arasında yer alan depresyon, maalesef hala yeterince anlaşılamayan ve üzerinde konuşulması gereken bir konu. Ancak bugün odaklanacağımız şey, depresyonun maske altında nasıl gizlenebildiği ve "maskeli depresyon" olarak adlandırdığımız bu durum.
Maskeli depresyon, dış dünyaya karşı kendini güler yüzle gösteren, neşeli ve başarılı bir izlenim veren kişilerin aslında iç dünyalarında depresyonla mücadele ettiği bir durum. Depresyonda olan bireylerin yaşadıkları duygusal sıkıntıları ve belirtileri gizlemeye çalışmalarını ifade eder. İsminden de anlaşılacağı gibi depresyonu maskeleme durumudur. Yani, kişi dışarıdan normal görünebilirken aslında iç dünyasında depresyon belirtileri yaşıyor olabilir. Bu insanlar, toplum içinde başarılı ve mutlu görünmek için çaba sarf ederken, gerçekte içlerinde acı ve umutsuzluk hissedebilirler. Bu kişiler, çevrelerindekilerin beklentilerine uymak ve olumsuz tepkilerle karşılaşmaktan kaçınmak için içlerindeki acıyı ve umutsuzluğu gizleyebilirler. Dışarıdan bakıldığında, gülen yüzler ve başarılarla dolu bir hayat görüntüsü verirler, ancak gerçekte içlerinde büyük bir çatışma yaşayabilirler. Hal böyle olunca yakın çevrelerindeki insanlar bile bu durumu fark edemeyebilir dolayısıyla da maske takan kişi yalnızlık içinde hissedebilir.
Mesela mutsuz palyaço tablosunu bilirsiniz. Palyaço genellikle eğlenceli ve neşeli bir karakterdir ve insanları gülümsetmeyi amaçlar. Ancak, hayal edin ki bu palyaço aslında derin bir üzüntü ve hüznün içinde. Yüzünde mutluluğu simgeleyen renkli bir makyaj var, ancak iç dünyası tamamen farklı bir hikaye.
Maskeli depresyon kadınlarda daha fazla görülür bunun nedeni ise tamamen hayatta aldıkları roller görevler ve sorumluluklarla alakalıdır. Maskeli depresyonun belirtilerini sıralamak istersek aslında bunlar normal depresyonun belirtileri ile aynıdır;
• Hayattan zevk alamama
• Karamsarlık
• Motivasyon eksikliği
• Sürekli kendimizi suçlamak
• İştahta değişiklikler
• Kişide karar vermede zorluk yani kararsızlık
• Değersizlik düşüncesi
• Uyku bozuklukları,
• Konsantrasyon bozukluğu,
• Geçmişte yaşananlara takılmak.
Bu belirtiler normal depresyonun tipik belirtileridir, ancak maskeli depresyon denilen, gülümsemelerin ardına saklanan bu tür depresyonda, bedensel işlev bozuklukları daha yaygın görülür. Cinsel problemler, uyku düzensizlikleri, iştah azalması ve cilt sorunları gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Maskeli depresyonun kökenleri, depresyonun nedenleriyle aynı olabilir, fakat bu durumda belirtiler daha çok bedensel olarak kendini gösterir. Özellikle duygularını ifade etmekte güçlük çeken kişilerde sıkça rastlanır. Çünkü duygusal ifadelerimizi sözcüklerle ifade edemediğimiz zamanlarda, bedenimiz duygularımızı temsil etmeye başlar ve sözlü ifadelerin yerini fiziksel ifadeler alır."
İnsanlar depresyonu neden maskeleme ihtiyacı duyarlar? “Maskeli Depresyonun” sebepleri nelerdir?
Toplumun ve çevrenin, zayıf olduğu düşünülen kişilere karşı olumsuz bakış açısı ve tepkileri, depresyonu olan kişilerin kendilerini gizlemelerine yol açabilir. Genel anlamda temelde üzgün olan birey toplumun onu güçsüz göreceğini düşündüğünden bunu maskeleme ihtiyacı duyar.
Depresyonu olan bireyler, "zayıf" veya "başarısız" olarak damgalanma korkusu yaşayabilirler.
Depresyon yaşayan kişiler, duygularını ve içsel sıkıntılarını bastırmaya çalışarak dışarıya karşı normal ve mutlu bir görüntü verme eğiliminde olabilirler. Duygularını bastırarak depresyonla başa çıkmaya çalışırlar. Aslında depresif düşüncelerini yok sayarak onları bastırırlar.
Depresyon, kişinin kendine olan güvenini zedeleyebilir ve başkalarının onu zayıf veya yetersiz göreceği düşüncesiyle dışarıya karşı daha fazla özen gösterme ihtiyacı doğurabilir. Bu durum, toplumda kabul görmek ve olumsuz yargılanmaktan kaçınmak amacıyla gerçek duyguların saklanmasına yol açabilir.
Depresyonu olan kişiler, iş veya eğitim hayatında başarılı olmak için normal görünmeye çalışabilirler. Bu, maskeli depresyonun bir başka yaygın sebebidir. Aslında günümüzde belki de en sık rastlanandır. Ben bu maddenin özellikle sahne ve görsel sanatlarla alakalı işi olan veya medyatik kimliği bulunan insanlarda olduğunu düşünüyorum. Sahneye çıkan insanlar performans kaygısından dolayı medya önünde sürekli kahkahalarla, güleç yüzleriyle ön plana çıkıyorlar. Belki de iç dünyaları dışa vurumlarıyla çelişiyor olabilir.
MASKELİ DEPRESYONA SAHİP OLDUĞUMUZU DÜŞÜNÜYORSAK NE YAPMALIYIZ?
Bu noktada, maskeli depresyonla mücadele eden bireylerin kendilerine güvenli bir alan yaratmaları ve duygularını ifade etmeleri çok önemlidir. Ailenizle, yakın arkadaşlarınızla ya da profesyonel bir danışmanla bu duyguları paylaşmak, yükünüzü hafifletmenize ve daha iyi bir ruh haline ulaşmanıza yardımcı olabilir. Unutmayın, duygularınızı açıkça ifade etmek, zayıflığınızı değil, aslında büyük bir gücü gösterir.
Eğer siz de maskeli depresyonla mücadele ediyorsanız, yalnız olmadığınızı ve bunun utanç duyulacak veya sizi güçsüz duruma düşürecek bir durum olmadığını bilin. Yardım almak ve duygularınızı ifade etmek cesaret isteyen, ancak oldukça önemli bir adımdır. Unutmayın, duygularınızı paylaşmak güçlü olmanızı engellemez, tam aksine, gerçek gücü içtenlikle ifade etmektedir.
Eğer çevrenizde maskeli depresyon yaşadığını düşündüğünüz biri varsa, onunla empati kurmaya ve anlayışlı olmaya çalışın. Onları dinlemek ve desteklemek, duygularını ifade etmelerine yardımcı olabilir ve bu süreçte onlar için önemli bir adım olacaktır.
Depresyonla mücadele etmenin önemli bir parçası da profesyonel yardım almaktır. Psikoterapi ve/veya ilaç tedavisi, depresyonun üstesinden gelmede etkili olabilir. Unutmayın ki, zihinsel sağlık konusunda yardım almak güçlü olmanızın bir göstergesidir ve bu adım, hayatınızı olumlu yönde değiştirebilir.
(Uzm. Psk. Levent Yağmuroğlu)
