Diyetisyen Esra Nur ÇÖLBEYİ yazdı : SAĞLIKLI NEFES, SAĞLIKLI YAŞAM - Niğde Haber Gazetesi
KOAH nedir, Kimlerde görülür, Önlenebilir mi?
Halk dilinde "kronik bronşit", "müzmin bronşit" gibi adlarla bilinen KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı), akciğerlerdeki hava yollarının daralmasına bağlı olarak soluk alıp verme sırasında hava akımının kısıtlanması ile tanımlanan yetişkinlerde görülen, bulaşıcı olmayan, yaşam boyu süren(kronik), hızlı ilerleyen bir akciğer hastalığıdır.
Sigara kullanımının ve çevresel kirlenmenin artması nedeniyle KOAH giderek daha da önemli bir sağlık sorunu haline gelmektedir. KOAH için en büyük risk faktörü sigara dumanı olmakla beraber, hava kirliliği, sosyoekonomik faktörler, yaş, cinsiyet, diyetle ilgili faktörler, yüksek tuzlu diyet, diyette vitamin eksiklikleri de önemli bir risk oluşturmaktadır. KOAH sigara içenlerde içmeyenlere göre, erkeklerde kadınlara göre daha sık görülür. Son yıllarda kadınlarda görülme oranı da oldukça artmıştır. Bunun en önemli nedeni ise kadınlarda sigara kullanma oranının artmasıdır. Ayrıca işi gereği kimyasal ve mesleki tozlara maruz kalan bireyler ve düşük doğum ağırlığı ile doğan bebeklerde yaşamlarının sonraki evrelerinde KOAH gelişme riski fazladır.
ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIR!
Peki, KOAH belirtileri nelerdir? KOAH’ın en önemli belirtileri nefes darlığı, öksürük ve balgam çıkarmadır. Hastalığın erken dönemlerinde sadece öksürük ve balgam şikayetleri ortaya çıkarken ilerleyen dönemde nefes darlığı da ortaya çıkar ve şiddeti giderek artar. KOAH gelişen hastalarda bu şikayetlerin bulunması şart değildir, hastalığın teşhisi solunum testi ile yapılır. İleri düzey KOAH hastaları yürürken, otururken hatta istirahat ederken dahi nefes almakta büyük sıkıntı çekerler. KOAH’ın akciğer ve hava yollarında meydana getirdiği bazı hasarların tedavisi mümkün değildir. Ancak hastalık ne kadar erken teşhis edilirse, gerekli önlemler o kadar erken alınabilir ve hastalığın ilerlemesi yavaşlatılabilir. Bu nedenle uzun süre sigara içenler ve diğer risk faktörlerine maruz kalanlar yılda 1 kez solunum testi yaptırmalıdırlar.
KOAH VE BESLENME
KOAH’lı hastalarda, genel olarak besin tüketimi düşüktür. Özellikle sabahları belirginleşen baş ağrısı, kandaki aşırı karbondioksite bağlı olarak görülen rahatsızlık hastayı yemek hazırlama ve besin tüketimi yönünden olumsuz etkilemektedir. Hastalığın ilerleyen evrelerinde bu durum hastaların kaslarında erimeye ve hızla zayıflamaya neden olur. Bu durum kaşeksi ve malnütrisyon (beslenme yetersizliği) olarak isimlendirilir. Malnütrisyon gelişmesi akciğer yapısını, solunum kasların gücünü ve akciğerin savunma sistemini olumsuz olarak etkileyerek hastalığın şiddetlenmesine neden olur. Tüm bu olumsuzluklar alevlenmelerin sayısını ve şiddetini arttırır. Ayrıca solunumun kısıtlı olması, karbondioksit tutulumu, solunum sisteminde oluşan iltihaplanma ve çeşitli hormonların etkisi ile de hastanın enerji gereksinimi artmaktadır. KOAH hastalarında bu durumun önüne geçebilmek için kişiye özgü, enerji içeriği yüksek, proteinden zengin ve karbonhidrattan kısıtlı bir diyet planı oluşturulmalıdır. Diyette özellikle A, C, ve E vitaminlerini içeren meyve ve sebzeler; Mg içeren kuruyemiş, kuru baklagil, tam tahıllı gıdalar ve balık yer almalıdır. Bunun yanı sıra fazla tuzlu diyet KOAH gelişimi için bir risk faktörü oluşturduğundan yiyeceklerdeki tuz miktarının azaltılması ve gün içerisinde bol su tüketimi unutulmamalıdır.
Sağlıklı beslenmenin yanı sıra düzenli egzersiz de KOAH hastalığının seyrini olumlu yönde etkiler. KOAH Hastaları Derneği’nin önerisine göre yavaş derin bir nefes almayı takiben ıslık çalar gibi dudakları büzerek yavaş bir şekilde nefesin boşaltılması nefes darlığını azaltmada ve akciğer kapasitesini arttırmada oldukça etkilidir.
Yeni bir soluk için güzel bir gün! Eğer KOAH için risk faktörlerini taşıyorsan hemen bir sağlık kuruluşuna başvur! Hastalıktan korunmak veya hastalığın seyrini önlemek için sağlıklı beslen, sağlıklı yaşa!
